У 2016 годзе Віктар Арцем’еў стаў галавой сялянскай (фермер-скай) гаспадаркі «Канстанта арт». Пачалася гэта яго ўласная справа з ідэі вырошчвання гародніны ў цяпліцах. Спачатку была пастаўлена адна невялікая цяпліца плошчай 0,02 га ў Канстантове. Працяг атры-маўся пасля ўдзелу ў конкурсе Праекта міжнароднай тэхнічнай дапамогі «Садзейнічанне развіццю на мясцовым узроўні ў Рэспубліцы Беларусь», які рэалізоўваўся Праграмай развіцця ААН (ПРААН) і фінансаваўся Еўрапейскім Саюзам з ініцыятывай «Садзейнічанне эканамічнаму развіццю і прадпрымальніцтву праз адраджэнне населенага пункта». Сродкі атрыманага гранта пайшлі на набыццё металапрофілю для цяплічных каркасаў, полікарбанату для пакрыцця і спецыяльных лямпаў, якія дазваляюць вырошчваць расліны ў зімовы час. Уласныя сродкі – больш 50% ад усяго кошту ініцыятывы. Цяпліцы пастаўлены таксама ўласнымі сіламі. Цяплічная гаспадарка з круглагадовым вырошчваннем гародніны стала для Арцем’евых справай сямейнай, у якой занята і нямала родзічаў.
У гаспадарцы адкрыты і чатыры рабочыя месцы.

На календары 19 сакавіка, а ў цяпліцах Арцем’ева – сама меней канец чэрвеня: цвітуць, раскашуюцца агуркі! Па шпалерах запляліся ўжо больш за паўтара метра ў вышыню, плеці зялёныя, лапушыстыя, усеяныя жоўтымі кветачкамі з завяззю.
Не дзіва – эфект арганічнага земляробства, бо ўся ж цяплічная гаспадарка працуе выключна на біягумусе – прадукце жыццядзейнасці чырвоных каліфарнійскіх чарвякоў. Дарэчы, гэтым пытаннем Віктар Пятровіч займаецца ўжо больш за 20 гадоў, пачынаў некалі яшчэ на ўласным прысядзібным участку.
У Віктара Арцем’ева свой пункт гледжання на земляробства:
—Сельская гаспадарка – гэта кругласутачная цяжкая праца і клопат. Гэта не завадскі канвеер, дзе праца па графіку і ўпушчанае можна навярстаць у выхадны або пасля работы. Любое парушэнне тэхналогіі ў сельскай гаспадарцы прыводзіць да незаменных стратаў. Таму тут так неабходна выканаўчая дысцыпліна.
Што да арганічнага земляробства, то я заўсёды гатовы даць парады людзям, навучыць і падказаць. Калі гаварыць аб вырошчванні агуркоў, то перш-наперш патрэбна правільна прыгатаваць грунт. Паслойна ў цяпліцах пад агуркі мы закладвалі шалупінне цыбулі (аказвае бактэрыцыднае ўздзеянне, з’яўляецца ўгнаеннем, паляпшае мікрафлору), біягумус, попел, торф, мясцовы грунт. Далей усё гэта 6 разоў прайшоў культыватарам, каб грунт быў рыхлым, насычаным кіслародам.
У цяпліцах выкарыстоўваем кропельны паліў, таму ўсё неабходнае харчаванне атрымлівае кожная расліна. Перыядычна праводзім падкормкі настоямі біягумусу і попелу.
Тэмпература грунту ў цяпліцы (на тэрмометры) 23 градусы! Бо градкі – цёплыя, яны праграваюцца трубамі ацяплення, пракладзенымі ў зямлі (у дадатак да асноўнай сеткі ацяплення).
Падчас гутаркі Віктар Пятровіч праводзіць «экскурсію» ў асобную цяпліцу, у якой знаходзіцца кацельная – уласная распрацоўка. Працуе яна на нізкасортным цвёрдым палі-ве – пілавінні і дробнакускавых адходах драўніны. Як удакладняе гаспадар, гэтыя ўстаноўкі могуць пераўтварыць у градус нават пыл ад дрэваапрацоўкі.
Зараз пад агуркамі заняты ўсе тры цяпліцы гаспадаркі. Пройдзе зусім няшмат часу – і першая партыя духмяных, хрусткіх зелянцоў паступіць у продаж для насельніцтва. Гаспадары гарантуюць: іх прадукцыя па-ранейшаму будзе якаснай, экалагічна чыстай. Попыт на яе стабільна высокі. Так, за мінулы год «Канстанта арт» рэалізала каля 14 тон агуркоў. А яшчэ нямала зялёнай цыбулі, памідораў, перцу. Істотны факт: у агародніне з гэтай фермерскай гаспадаркі (паводле афіцыйных даведак раённага ЦГЭ) нітратаў было ў 10 разоў меней, чым патрабуюць санітарныя нормы, што дзейнічаюць у Беларусі.

Другая частка цяплічнай гаспадаркі, на якой усё і грунтуецца, – каля цяпліц, на двары. Гэта – бурты з каліфарнійскімі чарвякамі, іх тут жыве мо цэлая тона! Побач – бурты з рознымі арганічнымі адходамі, іх ежа: салома, лісце дрэў, торф, адходы з агароду, перагніўшы гной і іншае.
Прыхільнікаў арганічнага земляробства на Клічаўшчыне зараз шмат. Садзейнічалі таму майстар-класы, што праводзіць Віктар Пятровіч, свята «Дзень чарвяка» на базе «Канстанта арт», ініцыятыва СШ №2 «Вермікантэйнер – у кожны дом», у выніку якой жыхарам Клічава на іх прысядзібныя ўчасткі было выдзелена амаль 160 вермікантэйнераў, і іншыя мерапрыемствы.
Вясна на двары. Сёння клопатамі аб будучым ураджаі жыве большая частка насельніцтва. А «Канстанта арт» прапануе нам набыць чысты біягумус, а таксама гатовы грунт для рознай расады. Прычым утрыманне біягумусу ў апошнім ледзь не ўдвая больш, чым у тым, што прапануецца ў гандлёвай сетцы.
Прыйдзе цяпло, фермерская гаспадарка будзе прадаваць і каліфарнійскіх чарвякоў.
Дарэчы, каб атрымаць біягумус з буртоў з вермікультурай чырвоных каліфарнійскіх чарвякоў, зямлю тут прасейваюць пры дапамозе «сепаратара». Сартавальная барабанная ўстаноўка з двайной сеткай з рэгуляваным электрапрывадам зманціравана рукамі маладых памочнікаў Віктара Пятровіча – дзяцей і пляменнікаў.

Цяпер амаль кожная сядзіба паабапал адзінай вясковай вуліцы, што цягнецца больш за кіламетр, – будоўля! Адны грунтоўна ачышчаюцца ад зараснікаў і па-новаму агароджваюцца, у другіх – старыя хаты рамантуюцца пад дачы, прыбудовы да іх ставяцца новыя; трэція – набытыя пад жылы дом і зараз прыводзяцца ў парадак. Добраў- парадкаванне – паўсюль, узровень у кожнага гаспадара свой – хто пустазелле знішчае, а хто ландшафт-ны дызайн прымяняе. Занядбалыя ж дворышчы цяпер у Канстантове – адзінкавыя.
Памятаецца, калі пачынаў Арцем’еў тут сваю ініцыятыву, то і вуліцы расчышчаў ад зараснікаў кустоўя, а голле ды рэшткі разбураных безгаспадарчых пабудоў ішлі на паліва для яго кацельнай. А колькі суботнікаў у Канстантове, каля вясковай сажалкі правялі фермер і жыхары, валанцёры з Клічава! «Дзень чарвяка» збірае сюды вясною нямала гасцей, а да іх па традыцыі рыхтуюцца, сустракаюць парадкам і чысцінёй.
Адраджаецца прыгарадны Канстантоў, зноў пацягнуліся сюды людзі. Вось бы так ажывалі ўсе нашы вёсачкі! Неперспектыўныя яны, бо гэта мы ацураліся іх і сваіх каранёў. Знікнуць яны з твару зямлі або дачакаюцца свайго лепшага часу? Залежыць ад нас…
Віктар Пятровіч Арцем’еў упэўнены, што патрэбна не абмяркоў-ваць праблемы, а працаваць над паляпшэннем узроўню свайго жыцця і рэгіёну ў цэлым. Талакой можна зрабіць вялікія справы.

Ніна ІЗОХ.