«Беларусь, ты не забыта, у душы,як Божы знак»

28 студзеня, 85 гадоў таму, у вёсцы Дзмітраўка нарадзіўся наш знакаміты зямляк, паэт і празаік, журналіст, член Саюза пісьменнікаў СССР Леанід Марцінавіч Дайнека.
У дзяцінстве ён, як і многія хлапчукі, марыў пра марскія падарожжы ў розныя краіны свету, жадаў быць мараком і спрабаваў здзейсніць сваю мару, аднак лёсам яму было наканавана зусім іншае прызначэнне. Праўда, як гэта нярэдка бывае, зразумеў гэта не адразу – працаваў на будоўлях Калінінграда і Свярдлоўскай вобласці, на Ніжнетагільскім металургічным камбінаце. Адразу пасля вайсковай службы паступіў і скончыў у 1967 годзе аддзяленне журналістыкі Белдзяржуніверсітэта. Працаваў старшым рэдактарам на Віцебскай студыі телебачання, Беларускім тэлебачанні. У 1972-1989 гадах – адказным сакратаром часопіса «Маладосць», з 1989 года – загадчык рэдакцыі паэзіі ў выдавецтве «Мастацкая літаратура».
Першы верш Леніда Дайнекі быў надрукаваны ў 1961 годзе ў газеце Уральскай ваеннай акругі «Красны баец». У 1969 годзе з друку выйшаў першы зборнік вершаў пад назвай «Галасы». У 70-я гады аўтар шмат працаваў на ніве паэзіі, спрабаваў свае сілы і ў жанры прозы: выдадзены некалькі паэтычных зборнікаў, а таксама зборнік апавяданняў «Бацькава крыіца», раманы «Людзі і маланкі». У сваіх вершах аўтар услаўляў прыроду, родны край, чалавека працы, раздумваў пра жыццё, заклікаў любіць родную мову, бо «яна – першааснова, яна – стагоддзяў зорны дым». У адным з інтэрв’ю ён прызнаўся: «С самого раннего детства, как себя помню, люблю сияние ночных звёзд над чёрными лесами, январские белорусские оттепели, хруст снега под санным обозом. Люблю всё земное и наш земной народ».
Асаблівыя адносіны да прыроды сфарміраваны ў паэта ў дзяцінстве і менавіта малая радзіма, Клічаўшчына, заўсёды была жыватворнай крыніцай яго натхнення. Яго вершаваныя радкі надзвычай узнёслыя. Ён настолькі яскрава і трапна апісваў прыродныя з’явы, што чытачы нібыта станавіліся іх сведкамі. Вось, напрыклад: «Па лісцях дрэў, маўклівых уначы, лапоча дождж задумлівы і сонны, нібыта хоча іх пералічыць. У тым дажджы – і радасць, і трывога, і светлы сум, і роздум малады. І бачыцца мне мокрая дарога, начное неба, поўнае вады».
Дзве музы – паэзія і гісторыя
Творы Леаніда Дайнекі ведаюць не толькі ў нашай краіне, але і ва ўсім свеце. Яны перакладзены на розныя мовы.
Ён аўтар захапляльных гістарычных раманаў, якія з цікавасцю чытаюць і дзеці, і дарослыя. Шырокую вядомасць аўтару прынеслі раманы: «Меч князя Вячкі», «След ваўкалака», «Жалезныя жалуды».Галоўным матывам творчасці нашага земляка было імкненне ўявіць і зразумець нашых далёкіх продкаў. Героямі яго раманаў сталі сапраўдныя гістрычныя асобы: Міндоўг, князь Вячка, Усяслаў Чарадзей, Леў Сапега, Канстанцін Астрожскі, Язафат Кунцэвіч і іншыя.
Леанід Дайнека – лаўрэат Літаратурнай прэміі Саюза пісьменнікаў імя Івана Мележа (1988 год) за раман «Меч князя Вячкі», Дзяржаўнай прэміі БССР (1990 год) за творы літаратуры і мастацтва для дзяцей – гістарычныя раманы «Меч князя Вячкі» і «След ваўкалака». Раман «Меч князя Вячкі» мае гістарычную аснову – у ім адлюстравана гераічная барацьба гараджан старажытнага Полацка з тэўтонскімі рыцарамі-крыжаносцамі. Твор прасякнуты ідэяй неабходнасці яднання славянскіх народаў. «След ваўкалака» – аповед пра малавядомыя старонкі жыцця князя Усяслава Полацкага. На старонках рамана «Назаві сына Канстанцінам» аўтар пераносіць чытачоў у XV – XVI стагоддзі, у Рым, у Вялікае княства Літоўскае, у Канстанцінопаль, які штурмуюць туркі-асманы.
Таленавіты паэт і пісьменнік пайшоў с жыцця ў жніўні 2019 года. Для шматлікіх прыхільнікаў Леанід Дайнека быў і застаецца адным з лепшых гістарычных пісьменікаў.
Беларуская гісторыя ў творах Леаніда Дайнекі
Да 85-годдзя з дня нараджэння пісьменніка ў бібліятэках арганізаваны выставы кніг, прысвечаны шэраг розных мерапрыемстваў на яго малой радзіме.
У дзень нараджэння пісьменніка навучэнцаў сярэдняй школы №1 запрасілі у чытальную залу цэнтральнай бібліятэкі на урок краязнаўства, тэмай якого стала жыццё і творчасць нашага знакамітага земляка Леаніда Дайнекі. Бібліятэкары цікава расказалі пра жыццёвы і творчы шлях паэта і пісьменіка, а затым прапанавалі скласці з пазлаў вокладку кнігі аўтара. З заданнем каманды справіліся, атрыманыя назвы – аднаго з першых зборнікаў паэзіі «Людзі і маланкі» і вядомага гістарычнага рамана «Меч князя Вячкі».
Амаль усе кнігі Леаніда Дайнекі ёсць у цэнтральнай бібліятэцы і даступны для чытачоў, а, галоўнае, вартыя ўвагі.
